Ombouwen economie pas als virus onder controle is

Schatkist kan tijdelijke steunmaatregelen goed dragen

Prinsjesdag 2020
De schatkist biedt nog meer dan genoeg ruimte voor tijdelijke steun aan de economie. De hogere staatsschuld hoeft niet, of pas op de lange termijn afgebouwd te worden, ruim nadat de coronacrisis voorbij is. Ook een complete saneringsslag van bedrijven en banen is meer op zijn plek als het virus onder controle is. Dat concludeert het ING Economisch Bureau in zijn rapport op basis van interviews met tien academische economen.

Consensus over ingrepen tot nu toe
ING-economen interviewden tien academische economen om te onderzoeken of en waar er consensus bestaat over het budgettaire beleid in tijden van corona. Consensus is er over de grote steunpakketten van de overheid tot nu toe. Omdat de economische dip abrupt en naar verwachtingen tijdelijk is, heeft de overheid met de steun de economische schade terecht beperkt
 
Voor tijdelijke steun meer dan genoeg ruimte
De steunpakketten vanwege de coronacrisis zijn tijdelijke uitgaven. Omdat de jaarlijks terugkerende inkomsten en uitgaven in Nederland ruwweg met elkaar in evenwicht zijn, loopt de schuldquote (de schuld als percentage van de omvang van de economie) slechts eenmalig op. Ook na de drie nu aangekondigde steunrondes blijft deze quote op een acceptabel niveau. De meeste economen geven aan dat er eigenlijk geen echte grens is voor de schuldquote, maar sommigen noemen 70, 80 of 90% van het bbp als 'sowieso veilig'. Het CPB verwacht in zijn laatste raming een schuldquote van 60% bbp in 2020, ruim daaronder dus.
 
Ook na corona niet (snel) bezuinigen
Na de coronacrisis wil slechts een deel van de economen overheidsuitgaven verlagen of belastingen verhogen om zo de hogere schuldquote actief af te bouwen. Zij stellen voor die ingrepen pas te doen als de economie weer op eigen benen kan staan. Een even grote groep stelt dat er helemaal geen extra ingrepen nodig zijn, ook niet nadat corona voorbij is. Stevige ingrepen in de overheidsfinanciën liggen na de coronaperiode dan ook niet voor de hand.
     
Komende maanden: saneren vindt bij deel economen weerklank
Een deel van de economen vindt dat het tijd wordt voor saneringen, waarbij werkenden en bedrijven zich gaan richten op gebieden waar meer langetermijnperspectief is. Zij wijzen erop dat de crisis nog lang kan duren, en blijvende veranderingen oplevert als meer thuiswerken en webwinkelen. Zij benadrukken dat nu saneren op termijn meer economische groei oplevert. De andere groep noemt juist het risico dat economische activiteiten die op termijn wél levensvatbaar blijven onnodig verloren gaan. Personeel kan dan door een tijdelijke crisis blijvend op een achterstand komen, innovaties en investeringen blijven uit, zodat de groei op termijn lager uitpakt.
 
Pas later 'ombouwen' om verlies van perspectief te voorkomen
Marieke Blom, hoofdeconoom van ING Nederland: “Het beleid leunt nu op beide visies. Vooral de timing is hierbij belangrijk. Als corona tijdelijk is, zijn steunpakketten ook voor de schatkist gunstiger dan het betalen van extra ww-uitkeringen en het heropbouwen van productiecapaciteit en vaardigheden achteraf. Als de economie wat verder hersteld is, is ook duidelijker naar welke diensten en vaardigheden er wél vraag is.” De ING-economen wijzen daarnaast op onderzoek dat laat zien dat werkloosheid het welbevinden van mensen flink schaadt. Blom: “Extra euro's door meer economische groei op termijn voegen wel iets toe aan het welbevinden, maar het verliezen van een baan en perspectief is pas echt fnuikend voor het welbevinden. Ombouwen als de economie weer flink is aangetrokken voorkomt dat de arbeidsmarkt tegelijk twee tikken krijgt en dat sluit beter aan bij de menselijke voorkeuren.”

Bron: ING Economisch Bureau, 3 september 2020